مولتی متر (انواع، کاربردها و نحوه‌ی انتخاب)

مولتی متر یک دستگاه چندکاره است که می‌توان برای اندازه‌گیری پارامترهایی همچون مقاومت، ولتاژ، جریان الکتریکی و فرکانس در مداراتی مختلف و همچنین قطعات الکترونیکی استفاده کرد. از آنجایی که مولتی مترها می‌توانند این پارامترها را اندازه‌گیری کنند، به آن‌ها ولت-اهم متر یا ولت-اهم-میلی‌آمپرسنج هم گفته می‌شود.

کارکرد اصلی مولتی متر، اندازه‌گیری‌های خصیصه‌های یک سیگنال الکتریکی است. مولتی متر یک دستگاه شناسایی و تشخیص استاندارد برای تکنسین‌ها در صنایع الکتریکی/الکترونیکی است.

به مولتی متر همچنین AVOمتر (AVO meter) هم گفته می‌شود چون می‌تواند ولت، آمپر و اهم را اندازه‌گیری کند.

این دستگاه یکی از ابزارهایی است که توسط متخصصان برق برای عیب‌یابی مشکلات الکتریکی در موتورها، لوازم الکتریکی، مدارها، منابع تغذیه و سیستم‌های سیم‌کشی استفاده می‌شود و نقشی کلیدی در مونتاژ و اسمبل کردن و برپا کردن سیستم‌ها و تجهیزات الکتریکی در ساختمان‌ها و همچنین تولید محصولات الکترونیکی و بازرسی مترولوژی (اندازه‌شناسی) دستگاه‌های اندازه‌گیری دارد.

چند نوع مولتی متر وجود دارد؟

بسته به نمایش خروجی، دو نوع مولتی متر وجود دارد: مولتی مترهای دیجیتال و مولتی مترهای آنالوگ.

مولتی متر آنالوگ

مولتی مترهای آنالوگ، میترها یا ابزارهای سنجش به سبک قدیمی هستند که مقدار اندازه‌گیری‌شده را با یک سوزن روی مقیاسی آنالوگ نشان می‌دهند.

این نوع مولتی متر زمانی انتخاب بهتر است که نیازی به دقت بالا و مصرف برق از منبع تغذیه داخلی در حالت اندازه‌گیری ولتاژ و جریان نباشد.

مولتی متر دیجیتال

مولتی مترهای دیجیتال، دستگاه‌های اندازه‌گیری مدرن و قابل اطمینانی هستند که ورودی آنالوگ را به دیجیتال تبدیل می‌کنند و مقدار اندازه‌گیری‌شده را به شکل دیجیتال نشان می‌دهند.
دستگاه‌های دیجیتال دارای دقت اندازه‌گیری بالا و توانایی‌های کارکردی متنوع هستند. این نوع مولتی متر تمام کارکردهای AC به DC به جز آنالوگ را انجام می‌دهد.
امروزه اکثر مولتی مترهای تولیدشده دیجیتال هستند. متخصصانی که با تجهیزات الکتریکی کار می‌کنند، اگر نیاز باشد، می‌توانند مدلی از مولتی مترهای دیجیتال را انتخاب کنند که تمرکز آن روی وظیفه و فعالیتی مشخص است.

تفاوت بین مولتی متر آنالوگ و مولتی متر دیجیتال چیست؟

برخی از تفاوت‌های اصلی بین مولتی مترهای آنالوگ و دیجیتال در ادامه توضیح داده شده است:

انواع مختلف مولتی متر دیجیتال

مولتی مترهای دیجیتال یا DMMها، بهترین دوستان یک متخصص برق هستند. انواع مختلف DMMها بسته به بازه‌ی عملیاتی و گستره‌ی کارهایی که انجام می‌دهند، در بازار موجود است.

مولتی متر دیجیتال ساده

مولتی متر دیجیتال ساده برای فعالیت‌های مختلف کالیبراسیون استفاده می‌شوند. جریان الکتریکی، ولتاژ و مقاومت و دیگر واحدهای الکتریکی را در قطعات و اجزای مختلف کالیبره می‌کنند.
یک مولتی متر دیجیتال Fluke متشکل از یک صفحه نمایش بزرگ است که باعث می‌شود به راحتی بتوان مقادیر خوانده‌شده را مشاهده کرد. برخی DMMهای نوآورانه می‌توانند دما، فرکانس، فشار، رطوبت و چرخه عمر را اندازه‌گیری کنند.

خوانش ولتاژ، جریان یا مقاومت زمانی اندازه‌گیری می‌شود که دو پایه به دستگاه وصل شده‌اند. همچنین به دلیل ظرفیت آن‌ها برای کالیبره کردن واحدهای الکتریکی، مزایایی نسبت به انواع دیگر مولتی مترهای دیجیتال دارند.

مولتی متر دیجیتال انبری

یک مولتی متر دیجیتال انبری (میتر کلمپ دیجیتال)، یک دستگاه اندازه‌گیری با ابزارهای داخلی است که برای اندازه‌گیری جریان الکتریکی استفاده می‌شود. کارکرد اصلی یک DMM انبری، خواندن آمپری است که داخل یک کابل عایق‌دار و ولتاژ مدار، رو به افزایش است.
به شکل نرمال، اکثر مولتی مترهای دیجیتال انبری نمی‌توانند مقاومت الکتریکی را اندازه‌گیری کنند.

به شکل نرمال، اکثر مولتی مترهای دیجیتال انبری نمی‌توانند مقاومت الکتریکی را اندازه‌گیری کنند.

این وسایل معمولا جریان جاری در بخش انبر و ولت‌ها را با استفاده از پروب‌ها اندازه‌گیری می‌کنند. مصرف برق یا همان وات، می‌تواند با افزایش آمپر و خوانش ولت، کالیبره شود. توصیه می‌شود که این دستگاه‌ها فقط توسط افراد متخصص و حرفه‌ای آموزش‌دیده مورد استفاده قرار گیرد.

مولتی متر با بازه‌ی خودکار

مولتی مترهای با بازه‌ی خودکار یا auto-ranging نوعی دیگر از مولتی متر دیجیتال است که به شکل اتوماتیک خود را تنظیم می‌کند و می‌تواند به شکل اتوماتیک بازه‌ی خود را بر اساس مقادیری که اندازه‌گیری می‌کند، تغییر دهد.
این ابراز اندازه‌گیری دیجیتال‌شده طراحی شده تا راحت‌تر بتوانید پروژه‌ها را به اتمام برسانید. این روش اندازه‌گیری، بیشتر مناسب برقکارها و علاقمندان دست به آچار است که بتوانند پروژه‌های الکتریکی خود را در خانه انجام دهند.
دلیل این مساله این است که تنها یک چیز را در یک زمان، اندازه‌گیری می‌کنند. همچنین این جریان‌سنج دیجیتال به عنوان نوعی از ابزار تمرکز (focus tool) دسته‌بندی می‌شود.

بخش‌های مختلف یک مولتی متر

هر مولتی متر دیجیتال از چهار بخش اصلی تشکیل شده است:
نمایشگر (Display): مقادیر اندازه‌گیری‌شده در این بخش نمایش داده می‌شوند.
پیچ انتخاب‌گر یا سوییچ انتخاب‌گر (Selector Know): با چرخاندن پیچ انتخاب‌گر، می‌توانید پارامتر مورد نظر (ولتاژ، جریان و مقاومت) را انتخاب کنید.
پورت (Port): ترمینال ورودی یا پورت، حفره‌ای در جلوی مولتی متر است. لازم است که پروب‌های تست خود را به پورت‌های مناسب وصل کنید تا مولتی متر بتواند پارامتر مورد نظر را اندازه‌گیری کند.
پروب‌های تست (Test Probes): یک پروب تست یا یک پایه‌ی تست، دستگاهی است که برای اتصال یک مولتی متر به یک دستگاه در حال تست شدن یا همان DUT استفاده می‌شود. تمام مولتی مترها دو پروب دارند، یکی قرمز است که به ترمینال مثبت و دیگری سیاه است که به ترمینال منفی وصل می‌شود.

نگاهی اجمالی به کاربردهای مولتی متر

۱٫ بازرسی خودرو: یکی از مهم‌ترین کاربردهای مولتی مترها در سرویس خودرو است.
اندازه‌گیری شارژ باتری، انجام تست نشتی روی کاور آن، تست دینام خودرو و بازرسی بوق خودرو و هر مدار الکتریکی دیگر در سیستم شما، از کارکردهای مولتی متر است. مولتی متر دستگاهی حیاتی برای تکنسین‌های خودرو است.
۲٫ کاربردهای خانگی: یک مولتی متر در هر خانه حیاتی است. با یک مولتی متر، شما می‌توانید پریزهای برق ایراددار را تست کنید، پیوستگی را بررسی کنید، لوازم خانگی را بررسی و بازرسی کنید و باقی مدارات را در خانه‌ی خود آزمایش کنید. اگرچه برندی وجود ندارد که به شکل ویژه مولتی‌متری مخصوص استفاده خانگی طراحی کرده باشد، یک مولتی‌متر که توانایی اندازه‌گیری پارامترهای کلیدی را داشته باشد، برای این اهداف خانگی مناسب است.
۳٫ کاربردهای صنعتی: بازه‌ی وسیعی از کاربردها برای مولتی مترها در فعالیت‌های صنعتی وجود دارد. نیاز است که مهندسان از مولتی‌مترهایی در کارهای خود استفاده کنند که دمای تجهیزات را اندازه‌گیری می‌کنند، تست‌های پیوستگی را انجام دهند، جریان جاری را ارزیابی کنند یا مدارات را از طریق تصویربرداری مادون قرمز تحلیل کنند. برخیمولتی مترهای مدرن طراحی شده‌اند تا فید زنده (live feed) را به شکل بی‌سیم ارسال کنند.
۴٫ کاربردهای «خودت انجام بده»: تمام افراد دست به آچار که علاقه دارند پروژه‌های الکترونیکی خود را خودشان انجام دهند، به شکل گسترده از مولتی مترها استفاده می‌کنند. با استفاده از یک مولتی متر، می‌توانند آزمایش‌هایی را به سادگی در خانه انجام دهند. از آنجایی که به هیچ تست و آزمایش سطح بالایی نیاز نیست، مولتی‌مترهای ساده برای کاربردهای پروژه‌های عمومی و «خودت انجام بده» (معروف به DIY) مناسب هستند. بنابراین نسبتا در مقایسه با دیگر کاربردها، ارزان‌قیمت هستند.

من به چه مولتی متری نیاز دارم؟

مولتی مترها ابزاری الکترونیکی هستند که ولتاژ، جریان و مقاومت را اندازه‌گیری می‌کنند. انواع مختلفی از مولتی مترها با کارکردها و مزایای مختلف وجود دارند.
وقتی که شما نیاز به مولتی متر مناسب برای نیازهای خود دارید، باید به ویژگی‌های آن توجه کنید و تعیین کنید که برای چه استفاده‌ای آن را به کار خواهید گرفت و هر چند وقت یکبار مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مولتی مترهای خوب بسیاری در بازار موجود است و لازم است که شما بین مدل‌های مختلف مقایسه انجام دهید تا ببینید که کدام نوع، به روشی که شما می‌خواهید کار می‌کند. اول از همه، شما باید اطلاعات خود را در مورد این دستگاه‌های پرکاربرد بیشتر کنید. وبسایت‌های فروشنده، جای خوبی هستند که می‌توانید در آن‌ها نقد و بررسی محصولات را مطالعه کنید و می‌توانید در مورد انتخاب‌ها و محصولات مختلف موجود در بازار مولتی مترها، با کارشناسان فروش صحبت کنید.
سپس، باید کشف کنید که چه نوع مولتی متری برای نیازهای شما مناسب است. انواع مختلفی از مولتی مترها وجود دارند که نیازهای هر نوع کاربر را تامین می‌کنند. سپس به این فکر کنید که کدام یک از ویژگی‌های مولتی‌مترها برای شما حیاتی هستند.
قبل از خرید یک مولتی متر، برخی از ویژگی‌ها که همه باید به آن‌ها توجه کنند این است که یک مولتی متر آنالوگ مناسب نیازهای شماست یا مولتی متری دیجیتال با ویژگی‌هایی پیشرفته و تعیین اینکه به چه میزان دقت در مولتی‌متر نیاز دارید. همچنین موقع انتخاب یک مولتی متر، تولیدکنندگان نیز مهم هستند.

سوالات مولتی متر

مولتی مترها برای چه کاری استفاده می‌شوند؟

مولتی متر، تجهیزات تست مورد استفاده برای اندازه‌گیری دو یا چندین مقادیر الکتریکی است: ولتاژ، جریان و مقاومت. مولتی متر یک دستگاه تشخیصی استاندارد برای تکنسین‌ها در صنایع الکتریکی/الکترونیکی است.

آیا تمام مولتی مترهای دیجیتال شبیه هم هستند؟

خیر. بسیاری از مولتی مترهای دیجیتال، ویژگی‌ها و قابلیت‌هایی یکسان دارند اما مدل‌های بسیاری وجود دارد که قابلیت‌ها و کاربردهایی خاص دارند.

مزایای مولتی مترهای دیجیتال چیست؟

• دقت آن‌ها بالاتر از مولتی مترهای آنالوگ است.
• خطاهای خوانش و تفسیر را کاهش می‌دهند.
• قابلیت «پلاریته اتوماتیک» آن‌ها می‌تواند از مشکلاتی جلوگیری کند که در هنگام اتصال مولتی متر به مدار تست با پلاریته اشتباه، ممکن است رخ دهند.
• خطاهای اختلاف‌منظر (parallax) حذف می‌شوند.