در این مطلب، به شکل مفصل درباره‌ی مولتی متر انبری (مقدارسنج انبری یا کلمپ‌میتر) صحبت خواهیم کرد. مولتی متر انبری چیست؟ چگونه باید از آن استفاده کرد و چطور کار می‌کند؟ ما همچنین درباره‌ی انواع مختلف مولتی متر انبری، کاربردها و قابلیت‌های آنها صحبت خواهیم کرد.
پس بیایید شروع کنیم و این موضوع را به شکل مفصل بررسی کنیم.
مولتی متر انبری چیست؟
مولتی مترهای انبری، ابزار تست الکتریکی هستند که برای اندازه‌گیری جریان بدون اتصال سِری به یک مدار مورد استفاده قرار می‌گیرد. استفاده از این میترها، برای اندازه‌گیری رساناهای برق‌دار، بدون آسیب زدن یا قطع برق، بسیار آسان است. به طور خلاصه، مولتی متر انبری، ابزاری برای اندازه‌گیری امن و آسان جریان می‌باشد.
به میترهای انبری همچنین tong testers یا تسترهای انبرکی هم گفته می‌شود. آنها ترکیبی از قابلیت‌های یک مولتی‌متر دیجیتال ساده و قابلیت‌های سنسور جریان را دارند. تفاوت اصلی، دهانه‌ی آرواره‌ای یا انبری‌شکل آنهاست که امکان اندازه‌گیری بدون تماس ولتاژ و جریان را فراهم می‌آورد.
این دهانه‌ی انبری می‌تواند برای تشخیص جریان در رسانا، در هر جا روی یک سیستم الکتریکی وصل شود؛ به دور سیم‌ها، کابل‌ها یا سایر رساناها. زمانی که برق در یک هادی جریان پیدا می‌کند، یک میدان مغناطیسی ایجاد می‌شود. این دستگاه‌ها به تشخیص میدان مغناطیسی کمک می‌کنند که به خواندن میزان جریان مرتبط منجر می‌شود. میترهای انبری، برای اندازه‌گیری سریع و ایمن جریان، بدون قطع کردن جریان برق یا استفاده از پایه(لید)های تست، بسیار مناسب و کارآمد هستند.
این انبرها جریان‌های برق مثل جریان AC، ولتاژ AC و DC، مقاومت و پیوستگی را اندازه‌گیری می‌کنند. برخی از مدل‌ها همچنین جریان DC، ظرفیت خازنی، دما و فرکانس را نیز اندازه‌گیری می‌کنند.
اکثر میترها این قابلیت‌ها را دارند، اما برخی از مدل‌ها قابلیت‌های دیگری نیز دارند. از جمله اقدامات ایمنی، قابلیت‌هایی که تحلیل و رفع اشکال را آسان‌تر می‌کند و قابلیت‌هایی که امکان اندازه‌گیری کمیت‌های دیگر را فراهم می‌کند.
مولتی متر انبری، ابزاری چند منظوره و عضوی ضروری در جعبه‌ی ابزار یک مهندس برق یا برق‌کار است.
چرا به یک مولتی متر انبری نیاز دارید؟
چند دلیل اصلی برای استفاده از مولتی متر انبری وجود دارد. مزایای این ابزار عبارتند از:
- انعطاف‌پذیری: مولتی متر انبری، اندازه‌گیری جریان در یک مدار برق‌دار را آسان می‌کند و اغلب دارای قابلیت‌های مرسوم مولتی‌متر هم هستند.
- ایمنی بیشتر: نیازی به تماس با ترمینال‌های برق‌دار و خطرناک نیست.
- شناسایی مشکلات و ایرادات: شناسایی آسان ایرادها موقع نصب.
- آسانی و سهولت در استفاده.
- مقرون به صرفه بودن: برای انجام تست، نگهداری، تعمیر و سایر نیازمندی‌های سرویسی.
استفاده‌ها و قابلیت‌های مولتی متر انبری دیجیتال
استفاده‌ها و قابلیت‌های مولتی متر انبری دیجیتال عبارتند از:
- بر خلاف مولتی‌مترها، آنها بدون نیاز به قطع کردن مدار (قطع برق)، جریان را اندازه‌گیری می‌کند.
- برخی از مدل‌ها را می‌توان با استفاده از قابلیت اندازه‌گیری ولتاژ و جریان، برای مدیریت برق استفاده کرد.
- از برخی از مدل‌ها می‌توان برای نظارت بر نیازهای انرژی استفاده کرد.
- بسیاری از ابزارها، سایر قابلیت‌های ساده‌ی مولتی‌متر را نیز دارند، مانند اندازه‌گیری ولتاژ، مقاومت و پیوستگی و دما.
- برخی از مدل‌ها برای استفاده‌های خاص طراحی شده‌اند، مانند HVAC (گرمایش و تهویه مطبوع).
- معمولا برای مدارهای با جریان بالاتر (بیشتر از ۱A) طراحی می‌شوند، هرچند برخی از مدل‌ها برای کاربردهای جریان کم مانند حلقه‌های ۴-۲۰mA طراحی شده‌اند. با این حال، مهم است بدانیم جریان‌های بیشتر از ۱۰A را نمی‌توان بیشتر از ۳۰ ثانیه، بدون آسیب زدن به مولتی متر انبری، اندازه گرفت.
مولتی مترهای انبری اکثرا در محیط‌های صنعتی و تجاری استفاده می‌شوند. کاربردهای معمول عبارتند از:
- مدارهای الکتریکی تجاری، صنعتی، خانگی و سیستم‌های HVAC (گرمایش و تهویه مطبوع)
- انجام تعمیرات برای سیستم‌های در دسترس
- رفع مشکلات ابزارهای الکتریکی
- فعالیتهای متنوع فنی و مهندسی مانند انجام تست مدارها
- نظارت بر برق‌کارهای تازه‌کار در زمان نصب تجهیزات الکتریکی
- همچنین برای نظارت بر یک برق‌کار تازه‌کار در حال نصب تجهیزات الکتریکی استفاده می‌شود
- نگهداری و تعمیر، هم به شکل برنامه‌ریزی شده و هم برای موارد اضطراری
مولتی متر انبری چگونه کار می‌کند؟
مولتی متر انبری بدون تماس، با استفاده از اصل القای مغناطیسی، AC را اندازه‌گیری می‌کند. مانند اکثر رساناها، با عبور جریان برق از آنها، یک میدان مغناطیسی ایجاد می‌شود. این میدان مغناطیسی، توسط یک سنسور اثر هال، با کم شدن ولتاژ تولیدی روی سنسور، شناسایی می‌شود.
مهم است در نظر داشته باشیم که مولتی متر انبری تنها وقتی کار می‌کند که انبر فقط دور یک عدد رسانا قرار گرفته باشد.
مولتی متر انبری بخش‌های مختلفی دارد. اکثر میترهای انبری مدرن قابلیت‌های زیر را دارند:
- دهانه: میدان مغناطیسی ناشی از جریان برق را شناسایی می‌کند.
- تریگرِ باز کردن دهانه: برای باز و بسته کردن دهانه استفاده می‌شود.
- دکمه‌ی پاور (روشن/خاموش): برای روشن و خاموش کردن مولتی متر انبری استفاده می‌شود.
- دکمه‌ی نور پشت‌زمینه (بک‌لایت): برای دیدن نمایشگر در تاریکی، صفحه‌ی LCD را روشن می‌کند.
- دکمه‌ی hold (نگه داشتن): مقادیر نمایش داده شده را روی صفحه نگه می‌دارد.
- ترمینال ورودی زمین/منفی: جک اتصال به زمین/قطب منفی کابل میتر به این پوشش متصل می‌شود
- ترمینال ورودی مثبت: جک مثبت کابل به این پوشش متصل می‌شود
- نمایشگر LCD: پنل نمایشگر برای نمایش دادن مقادیر اندازه‌گیری‌شده
- سوییچ چرخشی کارکردهای مختلف: به کاربر امکان انتخاب حالات مختلف اندازه‌گیری را می‌دهد
روش استفاده از مولتی متر انبری
یادگیری استفاده از مولتی متر انبری، آسان است. با این حال، مهم است که نحوه‌ی کارکرد آن را یاد بگیرید و بدانید که در هر محیط، بهترین شکل استفاده از مولتی متر انبری چیست.
لطفا در نظر داشته باشید که مراحل زیر، تنها برای اندازه‌گیری با استفاده از مولتی متر انبری دیجیتال می‌باشد.
- مولتی متر انبری را روشن کنید و اگر پروب‌ها وصل هستند، آنها را جدا کنید.
- با استفاده از سوییچ چرخشی، کارکرد AC یا DC را انتخاب کنید.
- دهانه‌ی انبری را باز کنید و بر روی رسانایی که می‌خواهید اندازه‌گیری کنید قرار دهید. به یاد داشته باشید که تنها باید رساناهایی را که به خوبی عایق‌کاری شده‌اند اندازه‌گیری کنید و به دلایل ایمنی، هیچگاه پیرامون سیم لخت برق‌دار را اندازه‌گیری نکنید.
- دهانه‌ی انبرها را ببندید و مطمئن شوید که با وسط انبر، در یک سطح و هم‌تراز است.
- مقدار جریان خوانده شده، روی نمایشگر نمایش داده می‌شود.
این فرآیند، در صورتی که از مولتی متر انبری با پروب انعطاف‌پذیر استفاده می‌کنید، متفاوت خواهد بود. این میترها برای اندازه‌گیری ولتاژ و جریان رساناها در قسمت‌هایی که دسترسی به آنها آسان نیست، تنگ هستند و نمی‌توان از دهانه‌ی انبر استفاده کرد، ایده‌آل هستند.
در چنین حالتی، باید انتهای پروب را قبل از انجام اندازه‌گیری به مولتی متر انبری وصل کنید، بعد می‌توانید مراحل را به همان صورت قبل انجام دهید. تنها تفاوت این است که باید مطمئن شوید پروب به درستی چرخیده و به مولتی متر انبری متصل است. مطمئن شوید حالت و کارکرد درست را انتخاب کرده‌اید، اندازه‌گیری‌ها بر روی نمایشگر نمایان خواهند شد.
چند نکته برای اندازه‌گیری با مولتی متر انبری
چند نکته‌ی مفید و کاربردی:
- همیشه در هنگام استفاده از یک مولتی متر انبری، از تجهیزات حفاظتی شخصی مناسب استفاده کنید. استفاده از دستکش‌های ایمنی محافظ در برابر برق، ضروری است.
- هیچوقت به طور همزمان، دهانه انبر را به بیش از یک رسانا متصل نکنید. اگر جریان‌ها در جهت مخالف یکدیگر باشند، یکدیگر را خنثی می‌کنند.
- برای رسیدن به نتایج دقیق‌تر، از حالت Zero برای اندازه‌گیری جریان DC استفاده کنید. به این دلیل که افست DC را از اندازه‌گیری حذف می‌کند.
- اگر با استفاده از دهانه انبری اندازه‌گیری می‌کنید، مطمئن شوید قبل از آن پروب‌ها را جدا کرده‌اید.
- اگر اندازه‌گیری‌ها نادرست و اشتباه به نظر می‌آیند، ابتدا باید مطمئن شوید که کارکرد و حالت درست را انتخاب کرده‌اید.
علامت پیکان (arrow) بر روی دستگاه مولتی متر انبری به چه معناست؟
این پیاکان نشانگر جهتی است که دهانه باید در آن سو بر روی رسانا قرار بگیرد، یعنی پیکان به سمت بار (لود) قرار دارد. این کار باعث می‌شود پلاریته نشان داده شده روی مولتی متر انبری، برای اندازه‌گیری DC درست باشد. برای اندازه‌گیری AC نیز این علامت، پلاریته درست برق را نشان می‌دهد.
انواع مختلف مولتی متر انبری دیجیتال
دو نوع اصلی مولتی متر انبری وجود دارد:
- مولتی متر انبری اثر هال
- مولتی متر انبری ترانسفورماتور جریان
برخی مدل‌ها فقط AC را اندازه‌گیری می‌کنند و برخی دیگر DC را نیز اندازه‌گیری می‌کنند. برای مثال، مولتی متر انبری اثر هال، هر دو را اندازه‌گیری می‌کند. به علاوه، انواع مختلف دهانه انبر وجود دارد: سفت یا انعطاف‌پذیر. مدل‌های انعطاف‌پذیر برای اندازه‌گیری در رساناهایی که دسترسی به آنها دشوار است، ایده‌آل هستند.
مولتی متر انبری اثر هال
سیگنال‌های AC و DC را می‌توان با مولتی متر انبری اثر هال اندازه‌گیری کرد. زمانی که دهانه به دور یک رسانا بسته می‌شود، دارای یک میدان مغناطیسی متمرکز است که بر اثر جریان برق ایجاد می‌شود.
مولتی متر انبری ترانسفورماتور جریان
میتر ترانسفورماتور جریان از دو دهانه انبر که از هیدروکسید آهن ساخته شده‌اند، استفاده می‌کند. این دو به طور جداگانه با سیم‌پیچ مسی پوشیده شده‌اند. وقتی با یکدیگر ترکیب می‌شوند، یک هسته‌ی مغناطیسی تشکیل می‌دهند و اندازه‌گیری‌ها بر روی این سطح انجام می‌شود.
دسته‌بندی‌های اندازه‌گیری
دسته‌بندی‌های اندازه‌گیری مختلفی برای مولتی متر انبری موجود است و مهم است که بر اساس کاربرد خود، دسته‌بندی مناسب را انتخاب کنید.
| دسته‌بندی اندازه‌گیری | بهترین کاربرد |
| دسته‌بندی I | تست کردن مدارهای شبکه‌ی اصلی داخلی با محافظ خاص که به شبکه‌ی اصلی (برق) به طور مستقیم متصل نیستند |
| دسته‌بندی II | تست کردن مدارهایی که مستقیم به تاسیسات با ولتاژ پایین متصل هستند |
| دسته‌بندی III | تست کردن مدارهایی که به تاسیسات ساختمان مرتبط هستند، مانند سیم‌کشی، مدارشکن‌ها و پنل برق (صفحه توزیع) و همینطور تجهیزات صنعتی |
| دسته‌بندی IV | تست کردن منبع تاسیسات با ولتاژ پایین، از جمله میترهای برق، دستگاه‌های کنترل ریپل (تموج) و دستگاه‌های حفاظت در برابر جریان اضافه (اضافه‌جریان) |
موقع انتخاب یک مولتی متر انبری، چه چیزهایی را باید در نظر گرفت؟
موقع انتخاب مولتی متر انبری باید به موارد زیر توجه کنید:
- ابعاد دهانه انبر بسیار مهم است. اگر بیش از حد کوچک باشد، به دور رسانایی که می‌خواهید اندازه بگیرید، قرار نخواهد گرفت. اگر بیش از حد بزرگ باشد، ممکن است در جایی که رسانا قرار دارد، جا نشود. پروب‌های جریان انعطاف‌پذیر ممکن است گزینه‌ی مناسبی باشند، به خصوص اگر بخواهید جریان‌های بالاتر مانند ۲۵۰۰A را اندازه‌گیری کنید.
- درجه‌بندی جریان مهم است و البته اینکه می‌خواهید جریان DC را اندازه‌گیری کنید یا خیر.
- اگر می‌خواهید امواج غیر سینوسی مانند درایوهای سرعت متغیر، مدارهای HVAC یا سایر محیط‌های حالت جامد را اندازه‌گیری کنید، در این صورت، اندازه‌گیری true RMS (مقدار موثر حقیقی) برای اطمینان از اندازه‌گیری‌های صحیح و دقیق‌تر، بهتر هستند.
- درجه‌بندی دسته‌بندی مدارها
- قابلیت‌های اضافی که ممکن است لازم داشته باشید، مانند اندازه‌گیری برق/توان، فرکانس، پیوستگی، مقاومت، ظرفیت خازنی یا جمع‌آوری داده (دیتا لاگینگ) برای اهداف نظارت بر انرژی.
- قابلیت بلوتوث برای به اشتراک گذاشتن نتایج با یک اپ گوشی همراه، برای تحلیل یا برای ارسال به همکاران جهت بررسی
