تفاوت گیجینگ، کالیبراسیون و تنظیم کردن

گیجینگ (Gauging)، کالیبراسیون (calibration) و تنظیم کردن (adjusting) – هر سه مورد به درستی و اندازه‌گیری مرتبط می‌شوند. از طرفی، نحوه انجام هر یک و درستی حاصل شده، بسیار متفاوت است.
مقادیر اندازه‌گیری شده‌ی فشار، به شکل فیزیکی بر حسب کیلوگرم و متر تعریف می‌شود. این دو متغیر استانداردهای مرجع هستند که از ثابت‌های طبیعی به دست می آیند.

p=F/A (with F=m*g)

که p فشار، F نیرو، A مساحت، m جرم و g شتاب گرانش زمین است.

اندازه گیری (Gauging)

یک محصول در مقایسه با یک استاندارد مرجع ملی همچون «کیلوگرم مرجع» اندازه گیری (گیج) می‌شود. تا سال ۲۰۱۹ این کیلوگرم مرجع به شکل یک سیلندر پلاتین- ایریدیم در صندوقی ایمن در پاریس نگهداری می‌شد. اما هم‌اکنون کیلوگرم – مثل متر – از یک ثابت طبیعی مشتق می‌شود:

به طور مثال، مقدار دقیق کیلوگرم از ثابت پلانک مشتق می‌شود. ثابت پلانک، انرژی موج نور را به فرکانس آن ربط می‌دهد و همیشه مقداری یکسان دارد. همانطور که از واحد اندازه‌گیری آن (kg m2/s) مشخص است، ثابت پلانک مشخصا با کیلوگرم، متر و ثانیه رابطه دارد.

گیجینگ آزمایشی است که توسط قانون برای بررسی انطباق یک تجهیز آزمایشی با مقادیر اندازه‌گیری‌ شده‌ی مشخص شده در قانون اوزان و اندازه‌گیری‌ها (Weights and Measures Act) تعیین می‌شود. عملیات گیجینگ تنها توسط دفاتر اندازه‌گیری که مسئولان دولتی دارند، انجام می شود. علاوه بر این، تنها ابزارهای اندازه‌گیری که طراحی آن‌ها دارای گواهی قابل کالیبره شدن در یک فرآیند با قابلیت تایید شدن باشند، گیج می‌شوند. در مجموع، قانون اوزان و اندازه‌گیری‌ها با هدف حفاظت از مصرف‌کننده مطرح و تصویب شده است: تمام ابزارهای اندازه‌گیری، که نتیجه‌ی اندازه‌گیری آن‌ها به مقداری با ارزش مالی برای مشتری تبدیل می‌شود، به شکلی لازم الاجرا و الزامی باید گیجینگ شوند. از جمله‌ی آن‌ها می‌توان کالیبراتور وزن خالص (dead weight testers) را نام برد.

کالیبراسیون (calibration)

کالیبره کردن (یا کالیبراسیون) یعنی یک لابراتوارِ کالیبراسیون، خوانش یک ابزار اندازه‌گیری را با ابزار مرجع یا یک استاندارد مرجع مقایسه می‌کند. به زبان ساده، در هنگام کالیبراسیون، لابراتوارِ کالیبراسیون مقایسه‌ای بین هدف و مقدار واقعی انجام می‌دهد. نتیجه این کالیبراسیون در گواهی کالیبراسیون مستند می‌شود. گواهی کالیبراسیون شامل اطلاعاتی در مورد شی کالیبره شده یا سوژه‌ی تست، مرجع(ها)، شرایط تست، توالی تست و شرایط محیطی در زمان کالیبراسیون است. کالیبراسیون سبب تغییر و مداخله‌ای دائمی در ابزار اندازه‌گیری نمی‌شود.

استاندارد مدیریت کیفیت DIN EN ISO 9001 توصیه می‌کند که مدیریت تست تجهیزات باید با بازرسی منظم تجهیزات تست همراه باشد. البته با هدف کاهش هزینه‌ها، کالیبراسیون ISO معمولا با تاثیر اندک یا متوسط روی محصول نهایی، روی ابزارهای اندازه‌گیری انجام می‌شود. تمام کالیبراسیون‌های ISO نیازمندهای زیر را تامین می‌کنند:

• منبع مراجع، استانداردهای ملی یا بین‌المللی است. این‌ها سالیانه کالیبره می‌شوند.
• توضیحی مفصل از فرآیند اندازه‌گیری و اگر مرتبط باشد؛ خط مشی/استانداردهای استفاده شده
• زمان گرم کردن (وارم‌آپ) حداقل ۴ ساعتی در لابراتور کالیبراسیون
• شرایط محیطی ثبت و مستند می‌شوند
• بررسی نتایج اندازه‌گیری با استفاده از اصل چهار چشم (با تایید حداقل دو نفر)
• ارزیابی مقادیر اندازه‌گیری شده با توجه به تلرانس‌های مشخص شده از طرف تولید کننده

تنظیم کردن (Adjusting)

برخلاف گیجینگ یا کالیبراسیون، تنظیم کردن یا Adjusting، همیشه به معنی مداخله و ایجاد تغییری دائمی در یک ابزار اندازه‌گیری، توسط یک لابراتوار کالیبراسیون است. در زمان تنظیم کردن، مقدار دقیق با ابزار اندازه‌گیری در یک مرجع شناخته شده تعیین می‌شود. ابزار اندازه‌گیری، مقدار تنظیم‌شده را ذخیره کرده و آن را در اندازه‌گیری‌های بعدی در نظر می‌گیرد. بسته به ابزار اندازه‌گیری مورد نظر، ممکن است یک یا چندین نقطه‌ی اندازه‌گیری توسط لابراتوار کالیبراسیون تنظیم شود.

تنظیم کردن تا حدی توسط پتانسیومتر انجام می‌شود اما تا حدی هم از طریق منو یا نرم‌افزار کامپیوتری. از آنجایی که تنظیم کردن به معنای مداخله و تغییری دائمی در یک ابزار اندازه‌گیری است، اگر لازم باشد یک ابزار اندازه‌گیری که کالیبره شده است، تنظیم شود، بعد از تنظیم شدن باید دوباره کالیبره شود. تنها با این خدمات کالیبراسیون است که ردیابی و نظارت بر تمام نتایج اندازه‌گیری و شناسایی خطاهای اندازه‌گیری از طریق کالیبراسیون ممکن می‌شود.